تسمه تایم چیست؟ | انواع + عملکرد + علائم خرابی تسمه تایمینگ
داخل هر خودرو چند هزار قطعه وجود دارد که از ساده ترین تا پیچیده ترین آنها وظیفه مهمی برعهده دارند. در این مطلب می خواهیم درباره این صحبت کنیم که تسمه تایم چیست و عملکرد آن چگونه است. ضمن اینکه بررسی می کنیم خرابی این قطعه چه پیامدی دارد.
معمولاً تصور ما این است که قطعات مهم یک خودرو شامل قطعات بزرگ مانند موتور، سیلندر، لاستیک، رادیاتور و... است. اما یک تسمه، شلنگ یا حتی پیچ هم می تواند نقش مهمی داشته باشد و خرابی آن نیز باعث بروز مشکلات جدی شود. یکی از این لوازم، تسمه تایم یا تسمه تایمینگ است که در صورت پاره شدن باعث می شود خودروی شما دیگر حرکت نکند.
در این مطلب می خواهیم به طور کامل به این موضوع بپردازیم که تسمه تایم چیست و کاربرد تسمه تایم چگونه است.
تسمه تایمینگ چیست؟
تسمه تایم (Timing Belt) یا همان تسمه زمانبندی که به عنوان زنجیر تایم یا درایو تایم نیز شناخته می شود، یکی از قطعات داخلی موتور است که چرخش میل لنگ (بخشی از موتور که حرکت خطی را به حرکت چرخشی تبدیل می کند) و میل بادامک (که باز و بسته شدن سوپاپ ها را کنترل می کند) هماهنگ می کند. تسمه تایم مشخص می کند که سوپاپ های موتور در زمان مناسب در طول چرخه احتراق باز و بسته شوند تا مخلوط مناسب هوا و سوخت وارد موتور شده و گاز های خروجی از موتور خارج شوند.
این قطعه معمولاً از مواد لاستیکی با استحکام بالا با دندانه یا چرخ دنده در یک طرف ساخته می شوند. این دندانه ها روی دندانه های میل لنگ و چرخ دنده های میل بادامک موتور قرار می گیرند تا زمان بندی مورد نظر به درستی رخ دهد و از لغزش جلوگیری کند. برخی از انواع این محصول برای استحکام و دوام بیشتر با کولار یا فایبرگلاس تقویت می شوند.
انواع تسمه تایم خودرو
تسمه تایم در خودرو های مختلف با توجه به ساختار و نوع ماشین، متفاوت است. در ادامه، به برخی از انواع تسمه تایم در خودرو ها اشاره می کنیم.
دو نوع اصلی از این قطعه در موتور های احتراقی وجود دارد:
-
تسمه تایم لاستیکی:
-
این مدل از لاستیک ساخته شده است و دارای یک سری دندانه در سطح داخلی است که با دندانه های متناظر روی میل بادامک و میل لنگ موتور چفت می شود. نمونه های لاستیکی در اکثر موتور های مدرن کاربرد دارند، چون با دوام و بی صدا هستند و نیازی به روغن کاری ندارند.
-
تسمه تایم فلزی:
-
مدل فلزی از یک سری اتصالات فلزی به هم پیوسته ساخته شده است که میل بادامک و میل لنگ را به هم متصل می کند. این مدل دوام بیشتری نسبت به نمونه های لاستیکی دارد و اغلب در موتور های با کارایی بالا استفاده می شود، اما گاهی صدای بلند تری دارد و نیاز به نگهداری بیشتری دارد.
در حالی که تسمه تایم فلزی دوام بیشتری دارد، ولی تولید و نصب آنها در مقایسه با تسمه تایم لاستیکی گران تر است. انتخاب این قطعه به طراحی خاص موتور، الزامات دوام و اولویت های سازنده بستگی دارد.
اهمیت تسمه تایم چیست؟
همان طور که گفتیم تسمه تایم یک قطعه ضروری در موتور خودرو است که سوپاپ های موتور را با حرکت پیستون ها هماهنگ می کند. این قطعه وظیفه تضمین عدم برخورد سوپاپ ها و پیستون ها با یکدیگر را در حین کارکرد موتور برعهده دارد.
اگر این قطعه از کار بیفتد یا شکسته شود، باید منتظر آسیب جدی به موتور باشید که به احتمال زیاد، هزینه تعمیر بالایی هم دارد. ضمن اینکه خرابی تسمه تایم می تواند منجر به توقف کامل موتور و از کار افتادن خودرو شود. به همین دلیل توصیه می کنند تسمه تایم را به صورت دوره ای مطابق با توصیه شرکت سازنده تعویض کنید تا دچار مشکلات زیان بار نشوید.
بنابراین، تسمه تایم یکی از قطعات ضروری موتور است و تعمیر و نگهداری مناسب آن می تواند به اطمینان از عملکرد روان و کارآمد خودرو کمک کند و همچنین از آسیب های عمده پیشرانه جلوگیری کند.
همچنین بخوانید: 3 روش تشخیص لوازم یدکی اصل و تقلبی ماشین
کاربرد و وظیفه اصلی تسمه تایمینگ در خودرو چیست؟
حالا زمان این است که کاربرد تسمه تایم را بررسی کنیم و ببینیم وظایف اصلی تسمه تایم چیست. این قطعه به طور گسترده ای در موتور بیشتر وسایل نقلیه از جمله خودرو ها، کامیون ها و SUV ها استفاده می شود. در ادامه بیشتر با وظیفه تسمه تایم آشنا می شویم:
-
کنترل سوپاپ های موتور:
-
در بیشتر موتور های احتراق داخلی، تسمه تایم وظیفه کنترل موقعیت و حرکت سوپاپ های موتور را بر عهده دارد. این کار باعث می شود که سوپاپ ها در زمان صحیح باز و بسته شوند تا سوخت و هوا وارد موتور شده و گاز های خروجی از آن خارج شوند.
-
انتقال نیرو:
-
تسمه تایم به عنوان تسمه انتقال نیرو بین میل لنگ و میل بادامک عمل می کند. این تسمه وظیفه انتقال نیروی چرخشی بین این دو قطعه را بر عهده دارد که باز و بسته شدن سوپاپ ها را کنترل می کند.
-
قرقره بیکار:
-
تسمه تایم ها دارای یک قرقره بیکار هستند که به حفظ کشش تسمه کمک می کند و باعث سفت بودن آن و عدم لیز خوردن از روی دنده ها می شود.
-
پمپ آب:
-
بسیاری از موتورها نیز از تسمه تایم برای به حرکت درآوردن پمپ آب استفاده می کنند تا مایع خنک کننده را در موتور به گردش در آورد و آن را خنک نگه دارد.
نحوه عملکرد تسمه تایم چگونه است؟
یکی از موارد مهمی که باید با آن آشنا باشید، نحوه کار تسمه تایم است. تسمه توسط میل لنگ به حرکت در می آید و نیروی چرخشی خود را به میل بادامک منتقل می کند، که دریچه های موتور را می چرخاند. این کار باعث می شود هوا و سوخت وارد شده و گاز های خروجی از اگزوز خارج شود.
میل بادامک باید در زمان بندی دقیق مورد نیاز برای درست بودن زمان بندی سوپاپ موتور چرخانده شود. جهت میل بادامک در رابطه با میل لنگ می تواند بر اساس مدل و نوع خودرو متفاوت باشد. تسمه تایم برای این کار در نظر گرفته شده و کمک می کند که میل بادامک در موقعیت مناسب برای اجرای عملکرد خود قرار دارد.
هر تسمه تایم برای حفظ فشار روی خودش، به یک کشنده نیز نیاز دارد. کشنده ممکن است با فنر بارگذاری شود، با فشار روغن فعال شود یا به صورت دستی تنظیم شود. کشنده ها کمک می کنند که تسمه تایم کشش کافی برای حرکت دادن تمام قرقره هایی که اجزای موتور را به حرکت در می آورند، ایجاد کند.
طول عمر تسمه تایم چقدر است؟
از آنجایی که تسمه تایم از لاستیک ساخته شده است، به مرور زمان فرسوده شده و در نهایت پاره می شود. وقتی این تسمه خراب می شود، موتور از کار می افتد یا اجزای آن هماهنگ نیستند و به موتور آسیب می زنند.
تعویض تسمه تایم در زمان اعلام شده توسط سازنده خودرو بسیار مهم است. این مقدار برای هر تولیدکننده متفاوت است، اما معمولاً هر ۶۰ تا ۷۰ هزار کیلومتر باید این قطعه تعویض شود. البته شما می توانید زمان تعویض این تسمه را از روی دفترچه خودروی خود ببینید و گاهی هم ممکن است تا ۱۰۰ هزار کیلومتر کار کند، ولی توصیه می شود زودتر از اینکه مشکلی پیش آید آن را تعویض کنید.
مزایا تسمه تایم
تا اینجا که فهمیدیم تسمه تایم خودرو چیست، می دانیم که این قطعه تا چه اندازه می تواند اهمیت داشته باشد. در ادامه می خواهیم درباره مزایای این تسمه صحبت کنیم. در مقایسه با تسمه تخت یا گرد، برخی از مزایای تسمه تایم عبارتند از:
- صدای کمتر؛
- حداقل ارتعاش و لرزش؛
- حرکت دقیق با زمان بندی درست؛
- هزینه تعمیر و نگهداری کم؛
- نسبت سرعت ثابت؛
- کارایی مکانیکی بالا تا ۹۸ درصد؛
- مقاوم در برابر سایش و زنگ زدگی؛
- مقاوم در برابر مواد شیمیایی و آلاینده ها؛
- انرژی کارآمد؛
- مقرون به صرفه بودن ؛ چون نیازی به محفظه های درایو، روغن‌کاری و... ندارد.
معایب تسمه تایمینگ چیست؟
درقسمت قبل از مزایای تسمه تایمینگ گفتیم؛ این قطعه هم مانند هر لوازم دیگری معایب خودش را دارد که در ادامه به آنها اشاره می کنیم:
- قیمت بالاتر نسبت به تسمه های دیگر؛
- مناسب برای انتقال با توان نسبتا کم؛
- قدرت انتقال در فاصله نسبتاً کمتر در مقایسه با سایر تسمه های محرک؛
علائم خرابی تسمه تایم
اغلب قبل از پاره شدن تسمه تایم هیچ علامت هشداری وجود ندارد. اما در ادامه برخی از شاخص های احتمالی برای زمان تعویض این قطعه را به شما می گوییم:
- کاهش قدرت موتور؛
- گرم شدن بیش از حد؛
- لرزش یا تکان دادن؛
- مشکل در راه اندازی خودرو؛
- سوت کشیدن، جیرجیر کردن یا مالش تسمه ها؛
- صدای تیک تیک موتور؛
- نشت روغن؛
- چراغ چک موتور؛
همچنین بخوانید: چه عواملی باعث لرزش موتور خودرو می شود؟
زمانی که وسیله نقلیه شما در حال سرویس است، توصیه می‌کنیم پمپ آب را نیز تعویض کنید. پمپ آب معمولاً طول عمر مشابهی دارد و در صورت خاموش بودن تسمه تایم به راحتی قابل دسترسی است. به این ترتیب در هزینه شما صرفه جویی می شود.
دلایل خرابی تسمه تایم
اگر از دلایل خرابی تسمه تایم اطلاع داشته باشید می توانید از بروز هرگونه مشکل یا خرابی پیش از موعد این قطعه جلوگیری کنید. در ادامه به بررسی این موارد می پردازیم:
۱. نا هماهنگی
نا هماهنگی، یکی از دلایل اصلی خرابی تسمه تایم است. سایش بیش از حد یا ناهموار دندانه ها، ساییدگی و مشکلات کششی، همگی می توانند مربوط به نامیزان بودن تسمه باشد. با بررسی و تراز کردن شفت ها و قرقره های تسمه تایم می توانید عمر این قطعه را افزایش دهید تا دیرتر خراب شود.
۲. بار بیش از حد
اگر دندانه های تسمه تایم بریده شده باشد، به احتمال زیاد علت آن بار بیش از حد است. مشکل کششی و حتی سایش بیش از حد دندانه ها نیز می تواند ناشی از بار زیاد یا بارهای ضربه ای باشد؛ اگرچه احتمال دومی کمتر است.
۳. کشش کم
پرش دندانه ها، که به آن «جغجغه زدن» نیز می گویند، احتمالاً به دلیل فشار کم تسمه شماست. کشش کم همچنین می تواند باعث سایش بیش از حد یا نا همواری دندانه هت و صدای بیش از حد تسمه شود.
۴. ساختار درایو ضعیف
اگر درایو شما بیش از حد می لرزد یا تسمه تایم شما مشکل کشش دارد، ممکن است ساختار درایو ضعیف. سعی کنید ساختار درایو را تقویت کنید تا مشکل حل شود.
۵. قرقره های آسیب دیده یا فرسوده
قرقره های زمان بندی آسیب دیده یا فرسوده به طور قابل توجهی عمر تسمه را کاهش می دهد. دندانه های فرسوده باعث ساییدگی یا آسیب تسمه می شود.
۶ آشغال در قرقره یا درایو زمانبندی
البته این مورد به ندرت پیش می آید، ولی خرده آشغال ها می توانند مشکلات زیادی را برای تسمه تایم و قرقره شما ایجاد کنند. کثیفی روی دندانه ها می تواند باعث ساییدگی تسمه شود. از یک برس سفت برای تمیز کردن زنگ زدگی و آلودگی ها استفاده کرده و روغن و گریس اضافی را پاک کنید.
روش های پیشگیری از خرابی تسمه تایم
خرابی تسمه تایم می تواند باعث آسیب جدی موتور و هزینه زیاد تعمیرات شود. برای جلوگیری از خرابی این قطعه می توانید روش های زیر را در نظر بگیرید:
-
تعویض به موقع:
-
تسمه تایم باید در فاصله زمانی توصیه شده سازنده تعویض شود.
-
بررسی نشانه های ساییدگی:
-
علائم فرسودگی، آسیب یا ترک خوردگی را بررسی کنید. تسمه باید بدون ترک، ساییدگی یا پارگی باشد و دندانه های آن باید به طور مساوی از هم فاصله داشته باشند تا فرسوده نشوند.
-
قطعات تعویض باکیفیت خوب:
-
هنگام تعویض تسمه تایم برای اطمینان از دوام و طول عمر، از قطعات یا لوازم جانبی با کیفیت بالا استفاده کنید.
-
تعویض دیگر قطعات فرسوده:
-
سایر قطعات مانند پمپ آب، کشنده و قرقره ها باید در هنگام تعویض تسمه تایم بررسی و در صورت لزوم تعویض شوند.
-
جلوگیری از گرما و رطوبت زیاد:
-
دما و رطوبت بالا می تواند طول عمر تسمه تایم را کاهش دهد. از رانندگی در شرایط آب‌و هوایی سخت یا گرم شدن بیش از حد خودرو خودداری کنید.
-
دقت در استارت زدن:
-
استارت زدن با پرش خودرو می تواند باعث ضربه ناگهانی در زمان بندی موتور شود و به تسمه تایم آسیب برساند. سعی کنید تا حد امکان از آن اجتناب کنید.
بهترین زمان تعویض تسمه تایم خودرو
همان طور که پیشتر هم گفتیم بهترین زمان تعویض تسمه تایم خودرو همان فواصل زمانی است که تولید کننده به آنها اشاره کرده است. اما معمولاً این قطعه باید بین ۵۰ تا ۷۰ هزار کیلومتر تعویض شود.
نحوه تعویض تسمه تایم چگونه است؟
تعویض تسمه تایم می تواند فرآیندی پیچیده و زمان بر باشد و توصیه می کنیم که این کار توسط یک مکانیک حرفه ای انجام شود. با این حال، اگر مهارت و ابزار لازم برای این کار را دارید، می توانید مراحل زیر را برای تعویض تسمه تایم دنبال کنید:
- مطمئن شوید که تسمه تایم جدید دارای مشخصات صحیح بوده و برای مدل خودروی شما مناسب است.
- باتری را جدا کنید. قبل از انجام هر کاری ، همیشه باتری را جدا کنید، زیرا تسمه تایم به کمک سیستم برقی موتور کار می کند.
- تسمه های جانبی را بردارید. دیگر تسمه ها مانند تسمه دینام، فرمان برقی و تهویه مطبوع باید برای دسترسی به تسمه تایم برداشته شوند.
- قرقره ها و درپوش ها را بردارید. بعد از باز کردن پیچ و مهره یا گیره های روی تسمه تایم می توانید آن را بردارید. سپس، قرقره کشنده، قرقره هرزگرد و هر قرقره دیگری که به تسمه تایم متصل است را بردارید.
- به علامت های زمان بندی توجه کنید و مطمئن شوید که در یک راستا قرار دارند. قرقره ها را با رنگ مشخص علامت گذاری کنید و در صورت لزوم از ابزار قفل میل بادامک برای ثابت نگه داشتن این قطعه استفاده کنید.
- تسمه تایم قدیمی را بردارید. پیچ کشنده را باز کنید، تسمه را آزاد کنید و تسمه قدیمی را بردارید.
- تسمه تایم جدید را با توجه به علائمی که مشخص کرده اید، در اطراف میل لنگ و قرقره های میل بادامک قرار دهید.
- کشنده و قرقره ها را دوباره نصب کنید. طبق دستورالعمل سازنده، تسمه تایم جدید را با استفاده از قرقره کشنده یا سایر لوازم کششی محکم کنید.
- پس از اطمینان از درست بودن زمان بندی و کشش صحیح تسمه، درپوش های تسمه تایم و سپس تسمه های جانبی را دوباره نصب کنید.
- باتری را دوباره وصل کنید، موتور را روشن کرده و زمان بندی را بررسی کنید.
همچنان پیشنهاد می کنیم اگر مهارت، ابزار و تجربه لازم را ندارید، بهتر است با یک مکانیک مشورت کنید. مکانیک تجهیزات، دانش و تجربه لازم برای انجام صحیح کار را دارد.
جمع بندی
در این مطلب به طور جامع درباره این صحبت کردیم که تسمه تایم چیست و نحوه کار تسمه تایم چیست. این قطعه یکی از مهم ترین لوازم خودرو است که در صورت تعویض دیر هنگام آن ممکن است با مشکلات جدی و حتی خرابی موتور مواجه شوید که هزینه سنگینی را روی دستتان می گذارد. برای خرید تسمه تایم با کیفیت می توانید از طریق سایت مستریدکی اقدام کنید.
پست قبلی
پست بعدی
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید